การมาของ Blockchain มีหนึ่งในปรากฎการณ์ที่น่าสนใจและได้รับความสนใจอย่างมากในปัจจุบันคือ “Decentralized Autonomous Organizations” หรือ “DAOs”

DAOs คืออะไร

DAOs เป็นองค์กรที่ไม่มีศูนย์กลาง ที่มีการกำหนดแนวทาง กรอบการทำงาน และการตัดสินใจที่ดำเนินการโดยโปรแกรมคอมพิวเตอร์ ซึ่งมักจะถูกเขียนลงใน Smart Contract บน Blockchain เนื่องด้วยคุณสมบัติหลัก ของ Blockchain คือการที่ไม่สามารถเปลี่ยนแปลง และแก้ไขในภายหลังได้ ดังนั้น ทำให้โปรแกรมเหล่านั้น จะน่าเชื่อถือ และสามารถตรวจสอบทุกการตัดสินใจได้จากการทำงานของ Program เพียงอย่างเดียว

ซึ่งถือได้ว่าเป็นส่วนหนึ่งของการเปลี่ยนแปลงเป็นอย่างมากในวิธีที่เราคิดเกี่ยวกับ “องค์กร” และ “การมีส่วนร่วม”

หลักการของ DAOs

DAOs หรือ Decentralized Autonomous Organizations ถือว่าเป็น “ระบบองค์กร” ที่มีลักษณะเป็นเครือข่ายที่ใช้เทคโนโลยี blockchain เป็นส่วนสำคัญในการดำเนินการ องค์กรประเภทนี้ ไม่มีศูนย์กลางที่จะควบคุมการทำงานด้วยคน หรือ กลุ่มคน แต่จะมีการทำงานตาม “Code is the raw” หรือ ให้โค้ดเป็นตัวกำหนดการทำงานทั้งหมด โดยโค้ดเหล่านั้นถูกเขียนลงใน smart contracts ซึ่งเป็นโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่สามารถดำเนินการตามเงื่อนไขที่กำหนดไว้ล่วงหน้าทั้งหมดแล้ว

การทำงานของสมาชิกใน DAOs ก็จะขึ้นอยู่กับโค้ดที่กำหนดไว้ใน smart contracts ดังกล่าว ซึ่งอาจจะเรียกได้ว่าเป็นสิ่งที่อ้างอิงและเชื่อถือได้ตามแนวทางของกฏหมาย โดยสมาชิกทุกคนมีสิทธิ์ในการเสนอเรื่อง และการลงคะแนนโหวตเพื่อตัดสินใจเกี่ยวกับการดำเนินงานต่างๆ ซึ่งทำให้ DAOs มีความโปร่งใส และไม่มีการบิดเบือนความจริงหรือการตัดสินใจจากผู้ที่มีอำนาจเพียงคนเดียว

ยกตัวอย่าง กรณีนี้ หากเราเอา DAOs เข้ามาใช้ในกระบวนการเลือกตั้ง เราจะสามารถเสนอ “ข้อเสนอ” หรือ Proposal เช่น หากผู้ลงรับสมัครเลือกตั้ง ได้รับคะแนนเสียง vote ที่สูงที่สุด จะได้รับตำแหน่งนายกรัฐมนตรี โดยมี Proposal อื่นที่แยกจากกัน เพื่อใช้ในการตรวจสอบคุณสมบัติ ของผู้ที่ได้ลงรับเลือกตั้งเอาไว้อย่างครบถ้วน และทั้งสอง Proposal นี้ได้รับการตรวจสอบ และ Vote จากประชาชนแล้ว ว่าเป็นแนวทางที่ถูกต้อง ดังนั้น ผู้ที่ลงรับสมัครเลือกตั้ง ก็ต้องมีคุณสมบัติทุกข้อตรงตาม Proposal คุณสมบัติของผู้สมัครก่อน และเมื่อผ่านแล้ว ได้รับการเลือกตั้งจากประชาชน (ซึ่งถือว่าทุกคนเป็นสมาชิกของ DAOs ระดับประเทศ) เป็นคะแนนสูงที่สุด ก็จะได้รับการแต่งตั้งเป็นนายกรัฐมนตรีในทันที โดยไม่มีการตรวจสอบเงื่อนไข หรือคุณสมบัติอะไรย้อนหลัง อันเป็นการทำงานที่ซ้ำซ้อนอีกต่อไป นี่คือตัวอย่างแบบง่าย เพื่อให้เข้าใจระบบภาพรวมของ DAOs

สิ่งที่สำคัญที่สุด ก็คือโปรแกรมคอมพิวเตอร์ที่บันทึกไว้ใน Smart Contract ซึ่งมันจะแสดงโค้ดให้เป็นอย่างเปิดเผยโดยทุกคนสามารถเข้าไปตรวจสอบได้ ของ DAOs ที่ถือว่าเป็นหัวใจของการดำเนินงาน ที่จะทำให้มั่นใจว่าทุกการกระทำจะได้รับการตรวจสอบอย่างสมบูรณ์และทุกคนในองค์กรจะเห็นการดำเนินการทั้งหมด ซึ่งสร้างความเชื่อมั่นให้กับสมาชิกทั้งหมด ว่าไม่สามารถบิดเบือนได้อย่างแน่นอน

การสร้าง DAOs

องค์ประกอบที่สำคัญ ได้แก่

– Blockchain ที่ใช้สำหรับการดำเนินการของระบบ
– Smart Contract ที่จะทำหน้าที่บันทึกโค้ดโปรแกรมของ “ระบบปฏิบัติการ” ของ DAOs ที่กำลังจะสร้างขึ้นมา
– วิธีการทำงานของ DAO เพื่อใช้สำหรับกำหนดกรอบการทำงานของส่วนต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นข้อมูลที่ป้อนเข้า กระบวนการตัดสินใจ รวมถึง ผลลัพท์ที่จะได้จากการตัดสินใจในเรื่องเหล่านั้นก็ตาม
– กฏเกณฑ์ หรือ ข้อกำหนดต่างๆ ในการทำงาน เพื่อให้สอดคล้องต่อความต้องการในแต่ละเรื่อง
– การลงคะแนน หรือ การ Vote ว่าจะมีแนวทางอย่างไร เพื่อให้เป็นไปด้วยความยุติธรรม
– การจัดการทรัพย์สิน (ถ้าเกี่ยวข้องกับเรื่องของเงิน) หรือว่า กฏระเบียบอื่นๆ ที่จำเป็น และเกี่ยวข้องกับ DAO ที่กำลังจะสร้างขึ้นมา

แต่ละ DAO จะมีคุณสมบัติที่แตกต่างกันออกไป ทั้งหมดนี้ขึ้นอยู่กับความต้องการและประสงค์ของผู้สร้าง จึงจำเป็นต้องมีการวางแผนที่ดีและมุมมองที่ชัดเจนเกี่ยวกับวิธีการดำเนินการของ DAO ที่จะสร้าง

กรณีศึกษาของ DAOs ที่ประสบความสำเร็จ

ในตอนเริ่มต้นของ DAOs นั้น ได้ถูกนำมาประยุกต์เข้ากับเรื่องการเงิน ใน Decentralized Financial ดังนั้น case ตัวอย่างที่ยกมา จึงเป็นเรื่องที่เกี่ยวข้องกัน เพราะมีความสำเร็จให้เราได้เห็นแล้ว และยังใช้งานมาจนถึงปัจจุบันนี้

“MakerDAO” หนึ่งใน DAOs ที่รู้จักกันดีที่สุด เป็นแพลตฟอร์มเงินดิจิตอล ที่สามารถสร้างเงินสกุลดิจิตอล DAI ที่มีความมั่นคงและสามารถใช้เป็นเงินตราสำรองได้ เพราะการสร้าง DAI ขึ้นมานั้น จำเป็นที่จะต้องมีสินทรัพย์ที่มูลค่ามากกว่า มาค้ำประกันอยู่เบื้องหลัง ก่อนการสร้าง DAI ขึ้นมา สมาชิกใน MakerDAO สามารถโหวตเพื่อตัดสินใจเกี่ยวกับเรื่องต่าง ๆ รวมถึงการตั้งค่าค่าธรรมเนียม การเพิ่มสินทรัพย์สำรอง และการปรับปรุงโครงสร้างทางเทคนิคต่างๆได้ โดยทั้งหมดนี้ ทำงานอยู่บน Smart Contract ที่เขียนอยู่บน Blockchain ทั้งหมด ซึ่งจะไม่มีคนใดที่มีอำนาจเหนือทุกคน ในการตัดสินใจเรื่องที่สำคัญได้แต่เพียงผู้เดียวในระบบได้เป็นอันขาด

อีกหนึ่งกรณีศึกษาคือ “Uniswap” ซึ่งเป็นแพลตฟอร์มแลกเปลี่ยนเหรียญดิจิตอลที่เป็นกลาง (Decentralized Exchange) สมาชิกใน Uniswap สามารถเสนอและโหวตเพื่อตัดสินใจเกี่ยวกับการปรับปรุงแพลตฟอร์ม ทั้งนี้ทำให้สมาชิกมีส่วนร่วมในการกำหนดทิศทางและการพัฒนาแพลตฟอร์ม ซึ่งแน่นอน ก็เป็น DAO อีกตัวหนึ่งที่ประสบความสำเร็จและยังทำงานมาจนถึงปัจจุบัน

จากตัวอย่างนี้ เราสามารถเห็นว่า DAOs สามารถนำไปสู่การสร้างความเปลี่ยนแปลงที่มีนัยสำคัญในวิธีการดำเนินงานขององค์กรและสังคมได้ สิ่งที่เรารอคอยคือการดู DAOs จะพัฒนาไปอย่างไรในอนาคต

อนาคตของ DAOs

DAOs มีศักยภาพที่จะเปลี่ยนแปลงวิธีการทำงานขององค์กร มันสามารถทำให้องค์กรทำงานได้มากขึ้น โดยที่ไม่จำเป็นต้องใช้การบริหารจัดการจากส่วนกลาง หรือ รวมศูนย์ อีกต่อไป สมาชิกทุกคนในองค์กรมีสิทธิ์เสนอและโหวตในเรื่องที่สำคัญ ซึ่งทำให้ทุกคนมีส่วนร่วมและมีส่วนรับผิดชอบในการดำเนินงานขององค์กรไปในเวลาเดียวกัน

DAOs ยังส่งเสริมให้มีการประสานงานและมีความโปร่งใสในการตัดสินใจไม่ว่าจะเป็นเรื่องใดๆก็ตาม การดำเนินการของ DAOs สามารถตรวจสอบได้ทุกขั้นตอน ซึ่งสร้างความมั่นใจและความไว้วางใจให้กับสมาชิกทั้งหมด

สุดท้าย การนำเสนอของ DAOs ไปสู่การใช้งานจริง อาจยังต้องพบกับการทดสอบและความท้าทาย แต่มีความเชื่อมั่นว่าการรวมมือกันของสมาชิกในองค์กรและสังคมทั่วไป จะสามารถสร้าง DAOs ที่มีประสิทธิภาพและสามารถแก้ไขปัญหาที่องค์กรบางเรื่องที่ยังไม่สามารถแก้ไขได้